Bessenstruiken: soorten en planten
Hoe groot of hoe klein jouw tuin ook is, bessen verdienen er zeker een plekje. Zelfs in ruime potten op het terras of balkon kun je vrijwel zeker genieten van een overvloedige oogst, terwijl ze weinig verzorging vragen. Bovendien is het assortiment enorm: blauwe bessen, aalbessen, kruisbessen, zwarte bessen, veenbessen,… Het zijn allemaal kleine snoepjes boordevol vitaminen met een hemelse smaak! Verschillende soorten kunnen direct gegeten worden en/of verwerkt worden in bijvoorbeeld jam. We nemen enkele soorten verder onder de loep.
Soorten bessen
Aalbessen
De aalbes (Ribes rubrum), ook wel rode bes of jeneverbes genaamd, zorgt voor een spectaculaire opbrengst. Met zijn grote trossen rode bessen voegt deze struik kleur toe aan jouw (moes)tuin. De roze en witte varianten zijn misschien minder opvallend, maar hun smaak is net zo heerlijk! Ze zijn iets zoeter dan de rode variant, die vaak wat zuurder smaakt. Omdat de witte bessen minder opvallen dan de rode, worden ze ook minder snel door vogels opgemerkt, wat een groot voordeel is.
Net als alle andere bessen en vruchten zijn aalbessen een goede bron van vitaminen en dragen ze bij aan een goede gezondheid. Ze bevatten weinig suiker en zijn gunstig voor de spijsvertering. De licht zure smaak van de bessen past goed bij zoete desserts. Daarnaast hebben de bladeren ook hun nut; ze worden gedroogd en verwerkt tot thee die heilzaam zou zijn voor mensen met reuma of jicht.
- Geef de struik bij het aanplanten bij voorkeur een plekje in de zon en uit de wind. Zo zullen de bessen het snelst rijpen en heb je een grotere opbrengst. In halfschaduw zal de oogst net iets minder zijn.
- Plant de struik in een licht, humus- en kalkrijke bodem.
- Alle rassen zijn zelfbestuivend en bloeien in april-mei. De oogsttijd valt in juni-juli, afhankelijk van het ras.
- Je kan ze als solitaire struik houden maar ook als haagplant.
- Geef ze veel water en om de twee weken wat mest.
- De aalbes is één van de weinige struiken die je moet snoeien als je die hebt geplant. Snoei hem tot de helft terug en daarna elk jaar na het oogsten van de vruchten. Houd de struik mooi open zodat de zon overal goed kan doordringen. Haal de slechtste gesteltakken weg en houd minimaal 4 tot 5 goede hoofdtakken over.
Blauwe bessen struik
Vaccinium corymbosum, ook wel Amerikaanse bosbes of Blueberry genaamd, is een struik met frisgroene blaadjes die in de herfst mooi verkleuren. Het is één van de populairste soorten, en terecht want de vruchten hebben een fijne smaak. Na de kelkvormige witte bloempjes volgen dikke blauwe bessen met een witte waslaag, die tot drie keer groter zijn dan de inheemse bosbes, Vaccinium myrtillys. De struik is zelfbestuivend, bloeit in mei-juni, oogsten kan vanaf de midzomer tot de herfst.
Van alle bessensoorten bevat de blauwe bes de grootste hoeveelheid antioxidanten die het immuunsysteem verhogen. In de winkel zijn ze vrij duur en vaak afkomstig uit verre landen. Nog een reden te meer om ze zelf aan te planten.
- Behoort tot de heidefamilie en houdt van een vochtige, zurige grond met een pH tussen 4 en 5,5.
- Kan ook perfect in een pot worden geplant die je in de winter best laat buiten staan.
- Kies een beschutte plek in de volle zon of halfschaduw.
- Geef meststof voor zuurminnende planten.
- Geef regelmatig water, zeker in droge periodes en breng een mulchlaag aan.
- De struik vraagt naast af en toe wat mest, verder weinig onderhoud en snoei, zeker jonge planten. Lelijke, oude takken en takken die naar binnen groeien mag je wel verwijderen. Bij oudere planten kan je een verjongingssnoei toepassen. Verwijder dan elk jaar 1 gesteltak zodat een nieuwe gesteltak kan groeien. Doe dit in januari - februari.
Kruisbessen
In België gebruiken we vaak de naam stekelbes (Ribes uva crispa) voor deze lekkere vrucht. Het is een vrucht die in de handel moeilijker te verkrijgen is, maar ze is des te makkelijker zelf te kweken, ook in een pot. Heb je minder ruimte dan kan je ze langs een muur of scherm laten groeien. De struik heeft gedoornde twijgen en hartvormige zacht behaarde, drie- tot vijflobbige bladeren.
Bloeit vanaf april/mei met groengele bloemen waaruit later de bessen ontstaan. Vanaf de vroege zomer kunnen ze worden geoogst maar hoe langer je ze aan de struik laat hangen, hoe zoeter ze worden van smaak en hoe roder ze worden van kleur. De kruisbessenplant is een plant met stekels al bestaan er ook variëteiten zonder. De bessen werden vroeger medicinaal gebruikt omdat ze koortsverlagend werken. Nu worden ze vooral gebruikt in de keuken om te verwerken tot jam, allerlei desserts of in een groene salade.
- Verlangt een voedzame, humusrijke en goed doorlaatbare, licht vochtige grond.
- De plant groeit het best op een zonnige plaats maar ook halfschaduw kan ze verdragen.
- Snoeien doe je 2 x per jaar. In de zomer mag je de takken inkorten en het teveel aan grondscheuten dunnen. In de winter verwijder je de zwakke en kruisende takken.
Vogelwering
Niet alleen wij maar ook onze gevederde vrienden zijn dol op bessen. Wil je niet al jouw lekkere bessen afstaan, dan neem je best voorzorgsmaatregelen. Een fruitkooi of een vogelweringsnet kan hierbij helpen, al moet je opletten dat de vogels hierin niet verstrikt raken.