Paddenstoelen in de vrije natuur

Het zijn net ijsbergen: het belangrijkste zie je niet. Iedere paddenstoel is eigenlijk het voortplantingsorgaan van een groot draderig organisme, een schimmel, die leeft in hout van een boom, onder de grond of in een hoop afval. Paddenstoelen hebben bij de mensen altijd in een kwade reuk gestaan. De ‘stoel van de pad’ brachten ze vroeger in verband met de duivel en met hekserij. 

De pad was de incarnatie van de duivel of op z’n minst een door heksen betoverde prins of prinses. En die deugden, merkwaardig genoeg, ook niet. Dit is weer een typisch voorbeeld van het verschijnsel dat dingen die vroeger alleen magisch en bovennatuurlijk verklaard konden worden, nu hun griezelige betekenis verliezen omdat we weten wat er aan de hand is.

Vooral de dodelijke giftigheid van sommige soorten sprak tot de verbeelding. De bekende en in het oog springende giftige vliegenzwam bijvoorbeeld, is nog een soort prototype dat altijd bij kabouters of waar dan ook wordt afgebeeld als het om paddenstoelen gaat. En dan natuurlijk dat merkwaardige verschijnsel van de ‘heksenkringen’. Plotseling, in één nacht, ontstaat er een rijtje paddenstoelen, keurig in een kring, terwijl daar de dag tevoren nog niets te zien was. Daar moeten die nacht wel heksen hebben gedanst. Daar moet de duivel achter zitten. Maar er zit iets heel anders achter en als je dat weet, is er niks geks meer aan.

Een schimmel

Ontstaat uit één spore. Dat is en soort zaadje. Vanuit deze spore groeien de schimmeldraden (heel vaak onder de grond) met dezelfde snelheid alle kanten op. Vooral als de schimmel groeit in een homogeen stukje grond of in afval. Na een bepaalde periode, als de temperatuur en vochtigheid van de lucht daar gunstig voor zijn, ontstaat aan het einde van die draden, die soms wel meer dan een meter vanaf het middelpunt gegroeid zijn, op hetzelfde moment de paddenstoelen. Die komen dan natuurlijk allemaal in een kring te staan, met als middelpunt het plekje waar de spore is begonnen. Als je dan bedenkt dat paddenstoelen, zoals de meeste schimmels, ongelooflijk snel kunnen groeien, dan weet je dat er niet eerst een clubje heksen hoeft te dansen om een heksenkring te maken.

Ook die giftigheid, die daar vroeger natuurlijk mee in verband werd gebracht, ligt nu een stuk rustiger. Om te beginnen weten we nu dat lang niet alle paddenstoelen giftig zijn. In feite is het zelfs zo dat er maar weinig schadelijk zijn en een enkele dodelijk giftig. Verder weten we nu welke stoffen zo giftig zijn en welke paddenstoelen die stoffen bevatten. In het boek staan de belangrijkste giftige paddenstoelen afgebeeld en beschreven. In ieder geval alle soorten die mogelijk verwisseld kunnen worden met eetbare.

Kweekset bruine champignons - 3 L

^€8⁹⁹

Bekijk in onze webshop

Kweekset champignons - 3 L

^€9⁹⁹

Bekijk in onze webshop

Eetbaar

Zijn er dus erg veel. Gras is ook eetbaar, maar daarom is het nog niet gezond en lekker. Gelukkig blijkt dat mensen in de meeste gevallen de gezonde producten uit de natuur ook wel lekker vinden. Andersom gaat helaas niet op. De giftige satansboleet bijvoorbeeld smaakt heerlijk naar noten. Maar in ieder geval eten mensen geen paddenstoelen die volstrekt smakeloos zijn of bitter, wrang of scherp smaken, al zijn ze nog zo gezond. In dit verband zijn er, vergeleken bij de honderden soorten paddenstoelen die er in de natuur voorkomen, maar een paar die we echt eetbaar kunnen noemen. Dat wil zeggen lekker en gezond.

De voedingswaarde van paddenstoelen wordt vooral gevormd door hun gehalte aan eiwit, hoewel dit voor mensen niet zo makkelijk op te nemen is. Over het algemeen bevatten ze ook wel mineralen en vitaminen. Het gehalte vitamine C is meestal niet zo groot. Het zijn ook geen normale planten. Ze worden wel eens vergeleken met vlees en inderdaad onderscheiden ze zich van andere planten doordat ze zelf geen koolstof uit de lucht kunnen binden. Ze zijn daarom altijd aangewezen op andere, meestal dode organische stoffen. Daar ligt in de natuur ook hun voornaamste betekenis. Schimmels zijn rommelopruimers bij uitstek. Er zijn ook schimmels die samenleven met planten. Parasiteren wordt dat wel genoemd. Maar dat klopt niet helemaal, want meestal hebben beide er baat bij.