Overwinteren van olijfbomen

Vakantiestemming bij je thuis - met een olijfboom op het balkon of in de tuin is dat perfect mogelijk! De mediterrane plant tovert je buitenwoonkamer om tot een ware mediterrane oase. De koude, natte winters in onze contreien zijn echter een ware beproeving voor deze zonminnende boom. Op deze pagina ontdek je hoe je je olijfboom in pot of in de tuin laat overwinteren en hoe je hem tijdens de winter correct verzorgt.

Is een olijfboom winterhard?

In principe is de olijfboom (Olea europea) een heel robuust gewas - in regio's met een mild klimaat zoals wijnbouwgebieden kan de boom een korte periode van nachtvorst tot -5°C verdragen. Olijfbomen zijn dus zeker winterhard. Vooral oudere, goed ingewortelde exemplaren zijn de kou al gewend. Strenge winters met temperaturen van -5 tot -10°C kunnen de boom echter veel last bezorgen, zeker als deze temperaturen meerdere dagen of zelfs weken aanhouden.

Vooral jonge olijfbomen zijn erg vorstgevoelig en zullen de barre nachten buiten niet overleven. Als je je olijfboom buiten wilt aanplanten, dan raden we je aan om hem voldoende tegen de kou te beschermen, zeker de eerste jaren. Dankzij de grote verscheidenheid aan olijfbomen kan je kiezen voor bijzonder koudetolerante variëteiten. De rassen "Leccino" en "Toscana" komen uit Noord-Italië en verdragen daarom tijdelijke vorst tot -10°C. Als je echter zeker wilt zijn dat je boom voldoende is beschermd tegen de kou, dan kan je die altijd in een grote pot of kuip aanplanten.

Voor de overwintering controleren op ziekten

Vooraleer je olijfboom een winterpauze kan inlassen, raden we je aan om je boom te controleren op mogelijke ziekten en insecten. Het mediterrane boompje is normaliter relatief resistent tegen de meeste ziekten, maar toch kan hij het slachtoffer worden van bv. de oogvlekkenziekte (Spilocaea oleagina) of van de bladvlekkenziekte. Als je een aantasting opmerkt, dan moeten de getroffen bladeren behandeld worden met een schimmelbestrijdingsmiddel. Zo kan je een verdere uitbreiding voorkomen en ben je zeker, dat je olijfboom veilig de winter doorkomt.

Overwintering van olijfbomen in de volle grond

Als je je olijfboom in de tuin hebt aangeplant, kan je de kroon tijdens de winter - wanneer er strenge vorst wordt aangekondigd - in een oud deken of dekbed wikkelen. Daarbij moet je erop letten dat het materiaal doorlaatbaar is, zodat er zich geen condens kan vormen. Zo vermijd je dat je olijfboom gaat rotten. Zodra de barre temperaturen voorbij zijn, mag je deze winterbescherming terug verwijderen. Op die manier krijgt je boompje terug licht en lucht.

Omwille van hun natuurlijke habitat is de olijfboom niet alleen heel warm, maar vooral heel droge winters gewoon. Om ervoor te zorgen dat je boom zich ook tijdens onze vaak regenachtige winters goed voelt, kan je hem beschermen tegen de sterke regenbuien. Concreet betekent dit : als je boom niet overdekt is, kan je de gevoelige wortels bedekken met een dikke laag mulch of met een zeil. Die zullen de wortels beschermen tegen wateroverlast. Tegelijkertijd kan je zo vermijden dat de wortelkluit stuk vriest. Eens de bodem bevroren is, kan je olijfboom - in het slechtste geval - geen water meer uit de grond halen en zo uitdrogen.

Overwintering van olijfbomen in potten

Een olijfboom in pot laten overwinteren, is duidelijk eenvoudiger. De boom kan namelijk gemakkelijk naar binnen verplaatst worden. De ideale periode is hierbij allesbepalend. De vuistregel : laat je olijfboom zo lang mogelijk buiten staan. Zo krijgt de hongerige plant het meeste zonlicht. Zodra er langdurige nachtvorst wordt voorspeld, is het tijd om je olijfboom voldoende winterbescherming te bieden. Zet het boompje op een koele, lichtrijke maar vorstvrije plaats. Hiervoor zijn bijvoorbeeld een lichtrijke en koele gang, een onverwarmde wintertuin of een serre met vorstwachter heel geschikt. Ook een licht verwarmde trappenhal is een goede optie. De temperatuur moet tussen de 5 tot 10°C liggen. Belangrijk daarbij is dat het winterkwartier regelmatig wordt verlucht.

Het is zinvol om je olijfboom tijdens zijn overwintering op een wind- en regenvrije, overdekte plaats te zetten, vb. dichtbij een verwarmde huismuur. Zodra de strenge vorst wordt aangekondigd, kan je de potplant zoals reeds eerder beschreven inpakken in een dikke laag natuurlijke materialen en de pot in een hoge kist plaatsen die is bekleed met herfstbladeren of mulch. Zo voorkom je dat de wortelkluit bevriest en dat je olijfboom beschadigd raakt. Tijdens periodes van strenge vorst zijn de wintertuin of de serre ook heel geschikte ruimtes om je olijfboom te laten overwinteren - in geval van nood kan je kiezen voor een vorstvrije garage of kelder. Een olijfboom kan namelijk gemakkelijk een paar dagen in het donker staan. Als de temperaturen weer beginnen stijgen, kan de olijfboom terug de tuin in.

Mijn olijfboom verliest bladeren tijdens de winter - wat nu?

Als je tijdens de winter opmerkt dat je olijfboom in pot zijn bladeren verliest, dan is dit vaak te wijten aan een te warme standplaats en een gebrek aan licht. Dit is vaak het geval wanneer de plant overwintert in een verwarmd appartement, aangezien de temperaturen zelden onder de 10°C zakken. De boom gaat pas in winterslaap bij een temperatuur van ongeveer 12°C. In een te warme omgeving zal de olijfboom zijn bladeren laten vallen om zo energie te sparen. Daar hoef je je dus zeker geen zorgen over te maken: de olijfboom zal volgend jaar weer ontkiemen en zal snel terug mooie, groenzilveren bladeren dragen. Probeer - indien mogelijk - een koelere en zo lichtrijk mogelijke locatie te vinden.

Zo verzorg je je olijfboom tijdens de winter

Als je je olijfboom in de volle grond hebt aangeplant, dan moet je de plant zeker beschermen tegen wateroverlast. Geef daarom heel spaarzaam of zelfs helemaal geen water. De droogteminnende plant is namelijk bijzonder gevoelig voor een permanent natte winter. Vergeelde bladeren kunnen erop wijzen dat de bodem te vochtig is. Bekijk daarom de mogelijkheid om de boom onder een afdak te plaatsen of bescherm het wortelgebied. Ook bij olijfbomen in pot die binnenshuis overwinteren, wordt aangeraden om spaarzaam te begieten. Als de boom relatief donker overwintert, kan je hem het beste bijna droog houden. Op een lichtrijke standplaats raden we aan om de wortelkluit niet helemaal te laten uitdrogen, maar eveneens wateroverlast te vermijden. Wat bemesting betreft, hoef je tijdens de wintermaanden geen meststof toe te dienen. Je olijfboom heeft namelijk enkel tijdens de groeiperiode (van april tot september) extra voedingsstoffen nodig.

Wanneer mag je je olijfboom terug buiten plaatsen?

Vanaf eind maart, begin april - wanneer de strengste vorstperiode achter de rug is - kan je je olijfboom terug buiten plaatsen of de winterbescherming verwijderen. Mediterrane planten hebben bij temperaturen vanaf 12°C voldoende zonlicht nodig om de stofwisseling terug op gang te brengen. Als je olijfboom niet op een lichtrijke plaats heeft overwinterd (vb. een serre), moet je hem langzaam aan laten wennen aan het sterke licht. Plaats je olijfboom eerst enkele uren buiten op een half-schaduwrijke tot zonnige plek. De directe middagzon moet in eerste instantie worden vermeden. Bij het begin van de lente zal je olijfboom blij zijn met een grote portie water.

De juiste verzorging na de overwintering

Bruin verkleurde en gedroogde bladeren aan je olijfboom zijn vaak het gevolg van vorst. Deze vorstschade kan bijvoorbeeld optreden wanneer de olijfboom te laat naar het winterkwartier wordt verhuisd. Als het gaat om oppervlakkige schade, dan kan de plant volgend jaar volledig herstellen. Wanneer je je olijfboom in het voorjaar terugsnoeit, is het belangrijk dat de bevroren scheuten met een scherpe snoeischaar worden verwijderd om zo de plant terug te laten ontkiemen.

Dat is eveneens het goede moment om je mediterrane plant in vorm te snoeien. Voor een dichtere en gelijkmatigere kruin van je olijfboom kan je meerdere sterke takken snoeien. Je kan ook takken verwijderen die schuin naar binnen groeien. De olijfboom ontspruit gemakkelijk uit het oude hout en zal je belonen met een mooie, dichte groei.

Het voorjaar is eveneens het juiste moment om je olijfboom te verpotten. Kies hiervoor een pot die groter is dan de huidige. Aangezien een olijfboom bij de start van de groeiperiode heel veel energie stopt in de inworteling, kan je de boom extra ruimte en een portie verse, voedselrijke potgrond ter beschikking stellen. Een portie vloeibare meststof, die specifiek is aangepast aan de behoeften van mediterrane planten, zal bovendien je olijfboom extra ondersteunen en zorgen voor een gezonde, krachtige groei.