Invasievogels: unieke tuinbezoekers spotten

trekvogels op zoek naar een overwinteringsplaats

De winter is voor veel vogels een moeilijke tijd. Om deze barkoude periode te overleven, moeten ze voldoende eten om hun lichaamstemperatuur op peil te houden. Tijdens de winter loopt dit niet altijd van een leien dakje en brengt vorst en sneeuw graag eens 'roet' in het eten. Belangrijk is dat ze zich tijdig settelen in een gebied waar er voldoende water en eten is gedurende de winter. Sommige vogels blijven elk jaar ter plaatse, andere trekken jaarlijks naar hun overwinteringsgebied.

Heel af en toe gebeurt het dat er toch een voedselschaarste ontstaat of de kou zo extreem is waardoor vogels gedwongen worden hun thuisland te ontvluchten. Dit doen ze in grote groepen waarbij de kans bestaat dat ze in onze zachte contreien belanden. Deze groepen van 'zeldzame' uitheemse vogelsoorten noemen we invasievogels. Dit in tegenstelling met trekvogels die jaarlijks bewust grote afstanden afleggen naar vaste overwinteringsstreken. Invasievogels blijven tot de omstandigheden verbeteren en ze terug kunnen naar hun thuisland.

Eind januari telden we met z'n allen veel vogels in onze tuinen. Opvallend was het laag aantal soorten, die door de zachte winters meer voedsel vonden in eigen streek. Maar amper een week later veranderde het klimaat naar een extreem koude periode met veel sneeuw waardoor bepaalde soorten zoals de kramsvogel en koperwiek, zich genoodzaakt voelde om hun streek te ontvluchten naar onze tuinen. Toch bleef het aantal invasievogels in 2021 echter beperkt.

De 4 mooiste invasievogels

Pestvogel (Bombycillidae garrulus)

Pestvogel (Bombycillidae garrulus) Deze prachtige en kleurrijke vogel is één van de meest bekende soorten onder de invasievogels. De vogels leven in de dichte taiga van Noord-Rusland en de bosrijke gebieden van Scandinavië. Ze zijn herkenbaar aan de opvallende kuif, zwart oogmasker en ros tot beigebruin verenkleed. De toppen van de staart en de handpennen vertonen een helder geel kleur waardoor ze snel in het oog springen. De winter overleven ze door het eten van bessen. Maar wanneer dit voedsel moeilijk te vinden is, gebeurt het uitzonderlijk dat de pestvogel in grote aantallen naar onze streek trekt. Zie je ze niet bij de start van de winter? Geen nood, want zelfs in februari bestaat de kans dat de vogels toch nog opduiken in ons land. Hou het dus zeker in de gaten!

Appelvink (Coccothraustes coccothraustes)

Appelvink (Coccothraustes coccothraustes) De appelvink lijkt sterk op onze inheemse vinken maar wanneer je goed kijkt zie je dat de snavel verschillend is. De soorten vinken die in onze gebieden voorkomen, worden gekenmerkt door een fijne puntvormige snavel. In tegenstelling tot de grove en sterk gebouwde blauwe snavel van de appelvink. Deze snavel hebben ze nodig om een kersenpit moeiteloos te kraken. Zo kan hij met zijn snavel een drukkracht uitoefenen van 50 kilogram. Niet mis voor zo een klein vogeltje. Wanneer de soort uitzonderlijk naar ons land trekt, betekent het nog niet dat je er eentje zal zien. De appelvink is heel erg schuw en waakzaam. Vaak verschuilen ze zich in hoge bomen en is hun zang zacht en onopvallend. Lucky you als je toch ééntje kan spotten!

Grote kruisbek (Loxia pytyopsittacus)

Grote kruisbek (Loxia pytyopsittacus) De grote kruisbek is een heel uniek en onregelmatig exemplaar in Nederland en België, waarbij er af en toe ook korte broedplaatsen worden gespot na een invasie. Zo werd er na een flinke invasie in het najaar van 2017 met zekerheid 1 broedgeval genoteerd in 2018 in de Kalmthoutse Heide (België). Ook in de vallei van de Ziepbeek in Rekem (Limburg) werden dat zelfde jaar opvallend veel waarnemingen gedaan. Helaas waren dit ook de laatste waarnemingen en zijn er ook geen broedplaatsen meer ontdekt. Nederland kende een grote invasie in het jaar 2013.
De vogel leeft in Rusland, Scandinavië en de Baltische staten. Hij valt met zijn speciaal gevormde bek en opvallend verenkleed onmiddellijk op. Deze soort lijkt op de kruisbek maar is, zoals de naam het doet vermoeden, veel groter (bijna zo groot als een appelvink). De bovenste helft van de snavel kruist zich over de onderste helft waardoor geen enkele pit te hard is. De mannetjes hebben doffe rode veren terwijl de vrouwtjes een geelgroen kleur hebben. Een koppeltje samen spotten staat dus zeker op elke vogelliefhebber zijn verlanglijst.

Grote Barmsijs (Acanthis flammea)

Grote Barmsijs (Acanthis flammea) Ook deze noordelijke vogel durft zich bij voedselschaarste te verplaatsen naar onze streken. Hun voorkeur gaat uit naar berkenzaden en dennenzaden. Plaatsen waar deze boomsoorten voorkomen, zullen dan ook mogelijke overwinteringsgebieden zijn van de grote barmsijs. Je herkent de vogel aan zijn licht grijze veren, rood voorhoofd en bij de mannetjes wordt de borst tijdens de broedperiode ook nog eens rood tot roze van kleur. Een bijzondere vogel die je zeker niet wilt missen wanneer ze in het land zijn.

Vogels waarnemen is steeds een leuke bezigheid. Maar het spotten van een invasieve soort maakt het waarnemen nog net dat tikkeltje bijzonder. Heb je een uniek exemplaar gezien, vergeet ze dan zeker niet te tellen en jouw waarnemingen door te geven! Het bijhouden van deze resultaten schetst een leerrijk beeld van de verschuivingen in leefgebieden. Ook de klimaatopwarming dwingt vogelsoorten op zoek te gaan naar nieuwe leefgebieden. Blijf ze de winters door helpen met vogelvoer en voorzie tijdens het broedseizoen voldoende nestkastjes.