Wintergroenten voor de moestuinbak en het groentebed

Is je groentetuin bijna volledig geoogst? Maak je geen zorgen : zelfs in de winter hoef je je knapperige, zelfgekweekte groenten boordevol vitamines niet te missen! Er zijn namelijk tal van groenten (zoals kool en wortelgroenten) die ook - of zelfs vooral - uitstekend gedijen in het koude seizoen. We laten je kennismaken met typische wintergroenten en tonen je welke je in september en oktober in je tuin of in je moestuinbak kan aanplanten.

De lange lijst met wintergroenten

Oktober, het einde van het groenteseizoen? Helemaal niet! Ook in de winter kan je heel wat eigen gekweekte groenten oogsten. Veel soorten kool, wortelgroenten en sommige soorten sla houden van de koele temperaturen en smaken soms zelfs beter door de ijzige vriestemperaturen. De reden hiervoor : in sommige planten activeert vorst metabolische processen die zetmeel omzetten in suiker. Ook continue kou zonder vorst draagt bij aan de heerlijke smaak. Doordat de stofwisseling van de plant vertraagt, kunnen suikers en geurstoffen steeds vaker worden opgeslagen in bieten, knollen en bladeren en worden ze niet verder verwerkt door de plant. Trouwens : als je thuis niet alleen van groenten maar ook van fruit uit eigen tuin wilt genieten, moet je in oktober en november actief zijn. De herfst is namelijk de beste tijd om jonge fruitbomen en struiken te planten. Je kan natuurlijk niet in de winter oogsten, maar pas in de volgende zomer.

Groenten oogsten in de winter

Welke groentesoorten zijn geschikt? Niet elke wintergroente kan ook in de winter worden geoogst. Verschillende koolsoorten zoals spitskool of witte kool worden in de zomer gezaaid, groeien tijdens de winter en kunnen pas geoogst worden in het daaropvolgende voorjaar. In de winter kan je bijvoorbeeld boerenkool, spruitjes, schorseneren en raap oogsten. Dit soort groenten moet echter ook eerder in het jaar worden gezaaid om de oogst in het koude seizoen veilig te stellen. Heb je niet tijdig gezaaid om in de herfst of de winter te kunnen oogsten? Dan hoef je niet zonder vitamines uit eigen tuin. Veldsla en winterkers kunnen ook in september of oktober worden gezaaid en in hetzelfde jaar worden geoogst. Andere optie : bereid je voor op het volgende voorjaar en voorzie bijvoorbeeld knoflook in de groentetuin. We hebben voor jou enkele suggesties opgelijst, namelijk wintergroenten die je in september of oktober in je groentetuin of je moestuinbak kan laten groeien.

Wat zijn typische wintergroenten?

"Wintergroenten" zijn winterharde groenten zoals kool, knol- en wortelgroenten, maar ook wintersalades die ook in het koude seizoen kunnen worden gekweekt en gedeeltelijk kunnen worden geoogst. Hieronder vind je een selectie heerlijke wintergroenten die we voor jou hebben opgelijst :

Enkele van de hierboven genoemde wintergroenten kunnen niet pas in de herfst worden aangeplant. Ze moeten in de nazomer worden gezaaid of geplant, zodat je de groenten in de winter - of zelfs soms in de lente van het volgende jaar - kan oogsten.

Winterharde groenten voor het groentebed

Er zijn nauwelijks beperkingen voor de teelt van wintergroenten in het groentebed. Zorg er - zoals gewoonlijk - voor dat de groenten genoeg ruimte en voedingsstoffen ter beschikking hebben en dat ze goed overweg kunnen met aangrenzende groenten. Hier vind je een selectie groenten die je in september en in oktober in het tuinbed kan laten groeien :

Veldsla

Veldsla bezorgt je tijdens de winter heel wat vitamine C. Begin hiervoor bij voorkeur in september met zaaien. Een zonnig bed met kalkrijke grond is geschikt. Veldsla groeit meestal erg snel. Pas als de temperatuur onder de acht graden daalt, wordt de groei geremd. Dan kan het zijn dat je tot het voorjaar moet wachten om te oogsten. Met een vlies dat je op de rijen sla legt, kan de groei in milde winters gemakkelijk worden verlengd. In ons plantenportret ontdek je alles over het zaaien, verzorgen en oogsten van veldsla.

Winteruien

Heb je aardappelen geoogst? Dan kan je de vrijgekomen ruimte direct gebruiken voor nieuwe groenten. Winteruien zullen heel blij zijn met de locatie en kunnen na de oogst in het voorjaar terug wisselen met aardappelen. Het bijzondere aan winteruien is dat ze in vergelijking met gewone uien heel goed overweg kunnen met weinig licht en vriestemperaturen tot -10°C. Toch zijn ze ook blij met een zonnige standplaats. Winteruien worden eind september of oktober in een voedselrijk, goed gedraineerd tuinbed geplant. Om dit te doen, moet je alle onkruiden verwijderen en de grond losmaken. De uien worden 2 tot 3 centimeter diep in de grond gezet. De afstand tussen de uien moet ongeveer tien centimeter zijn. Wanneer de bladeren geel beginnen te kleuren, is het tijd om te oogsten. Meestal is dit in mei.

Knoflook

In vergelijking met knoflook die in het voorjaar wordt gekweekt, vormt winterknoflook grotere knollen. De eenvoudigste manier om winterknoflook te kweken is door gedroogde knoflookteentjes te stekken. Een andere optie is het kweken van broedbollen (bulbillen) die zich aan de top van de knoflook vormen. Hier moet je echter geduld hebben : je kan pas oogsten na twee jaar omdat de broedbollen tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen. Daarom raden we je aan om knoflookteentjes te kweken : Maak de grond los en stop de teentjes ongeveer 5 cm diep in de grond. Kies hiervoor een zonnige locatie uit. De teentjes kunnen op een afstand van 20 cm worden aangeplant. Houd rekening met 30 cm afstand tussen de rijen. Eenmaal dit is gebeurd, is er niet veel meer te doen. Je hoeft enkel af en toe water te geven. Niet te veel want knoflook verdraagt geen te natte grond. Daarnaast moet je regelmatig onkruid wieden zodat er voldoende voedingsstoffen beschikbaar zijn voor de plant. In juli kan je oogsten, wanneer 2/3 van de bladeren geel is geworden. Dan kan je de omringende grond losmaken en voorzichtig de knoflook eruit trekken.

Welke groenten kan je tijdens de winter in je moestuinbak aanplanten?

Wintersalades en wortelgroenten zijn ideaal voor een moestuinbak. Als het om kool gaat, moet je ervoor zorgen dat je koolsoorten kiest die niet te volumineus zijn. Over het algemeen kan kool ook in moestuinbakken worden gekweekt. Wil je telen in september of oktober, dan kan je de volgende drie wintergroenten in je moestuinbak aanplanten :

Winterpostelein

Winterpostelein (Claytonia perfoliata) is ideaal voor de teelt in zonnige tot half-schaduwrijke moestuinbakken tijdens het koude seizoen : temperaturen onder de 12°C zijn nodig om te ontkiemen. De sla kan vrij dicht worden gezaaid en kan meerdere malen worden geoogst. Daarnaast zijn de bladeren, die aan borden doen denken, mooi om naar te kijken. Vooral in het voorjaar, wanneer de oogst voorbij is en er kleine witte bloemen op de hergroeiende bladeren verschijnen. Voor het zaaien moet de temperatuur 8 tot 12°C bedragen. De zaden worden in een gat of groef van ongeveer 1 cm diep geplaatst. De afstand tussen de zaden moet ongeveer 5 tot 8 cm zijn, de rijafstand 10 tot 15 cm. Houd de grond vochtig. Voor de rest is postelein heel gemakkelijk in onderhoud : aangezien winterpostelein geen gulzige groente is, is het meestal niet nodig om te bemesten. Je kan voor het eerst oogsten na 6 tot 8 weken, wanneer de bladeren ongeveer 10 cm lang zijn geworden. Snijd de bladeren 2 cm boven de grond af met een mes. Zo kunnen er weer nieuwe bladeren gevormd worden en kan je tot het voorjaar oogsten. Eens winterpostelein bloemen gaat vormen, wat meestal het geval is in april, is de oogsttijd voorbij.

Lievevrouwebedstro

Ook lievevrouwebedstro (ook wel meikruid genoemd) trotseert de koude temperaturen en gedijt zelfs in de koele schaduw. In de lente ontwikkelt het zich tot een geurig, aromatisch kruid dat vaak wordt verwerkt in maitrank. Zaai de zaadjes in humusrijke bodem op 20 cm afstand van elkaar. Om de ontkieming te bevorderen, hebben de zaadjes gedurende lange tijd (minstens 5 weken) koele, ijzige temperaturen nodig. Afhankelijk van de temperatuur kan het 20 tot 100 dagen duren voordat de eerste blaadjes zichtbaar worden. Omdat lievevrouwebedstro graag in het bos groeit, is het belangrijk om de grond vochtig te houden. Oogst het kruid in het voorjaar voordat de bloei begint. Als het kruid al in bloei staat, mag deze niet meer worden geoogst. Laat het geoogste kruid een dag of twee drogen voor een volle smaak.

Winterkers

Winterkers is een heel robuuste en onderhoudsvriendelijke plant. Helaas groeit winterkers niet zo snel als de bekende tuinkers, die eerder in het voorjaar en de zomer voorkomt. Toch voorziet het kruid je op betrouwbare wijze van belangrijke vitamines, bijvoorbeeld vitamine C, en bitterstoffen. Om te kunnen oogsten in de winter moet je winterkers idealiter eind september zaaien. Houd daarbij rekening met een rijafstand van 15 tot 20 cm. De grond moet steeds vochtig zijn en onkruiden moeten regelmatig verwijderd worden. Als de plantjes te dicht op elkaar groeien, kan je enkele zaailingen verwijderen. De overige planten hebben zo meestal genoeg voedingsstoffen ter beschikking zonder extra portie meststof. Winterkers kan bijna het ganse jaar door geoogst worden, zolang de plant niet bloeit (bloeiperiode loopt van april tot juni). De geoogste winterkers consumeer je best meteen - dan heeft de plant namelijk haar scherpe, intensieve smaak.

Wat kan je nog in december planten?

Is het al december en wil je niet wachten tot de lente om groenten te telen? Buiten zaaien in december is helaas niet meer opportuun. Tijdens heel zachte winters kan je proberen winterpostelein te kweken - meer informatie hierover vind je bovenaan deze pagina. Lukt dit niet, dan kan je je groentebed een pauze gunnen en alvast starten met de planning voor het komende jaar.

Onze tip

Met een gepast deksel of een geschikte folie op de moestuinbak kan je de oogsttijd enkele weken naar voor verschuiven, net zoals in een serre.