Rhus typhina - Fluweelboom, azijnboom.

fluweelboom

De meeste loofbomen in onze contreien bloeien van april tot juni. Een uitzondering daarop is de fluweelboom een bladverliezende boom of struik. Zijn bloemen ontluiken pas in juni. Hij vormt een dicht bladerdek zodat je tijdens de zomer geen parasol in de tuin nodig hebt. Daarnaast is hij erg decoratief.
Fluweelbomen vermenigvuldigen zich vooral via ondergrondse uitlopers en kunnen daardoor in enkele jaren een heel bosje vormen.

Herkomst van de Rhus

Inheems is de fluweelboom in oostelijk Noord-Amerika, waar hij in rotsachtige zanderige gebieden groeit en opengevallen plekken in bossen opvult. Verschillende soorten Rhus vinden we ook in gebieden rond de Middellandse Zee. In Europa wordt de fluweelboom vaak in parken en tuinen aangeplant.
Er zijn soorten bij die allergische reacties op de huid van mensen veroorzaken.

Naamgeving van de Rhus

Het woord fluweelboom heeft te maken met de fluweelzachte vruchtpluimen en bladeren, azijnboom met de zure smaak van de vruchten. Het woord sumach is van semitisch oorsprong en betekent donkerrood. Het slaat op de donkerrode vruchttuilen. De botanische naam rhus is afgeleid van het Griekse woord rhoûs waarvan men niet weet wat het eigenlijk betekent. De soortnaam coriaria heeft betrekking op het gebruik van de plant voor het looien van leer (rijk aan tannine). Het Latijnse woord corium betekent namelijk leer.

Plantkundige kenmerken en standplaats van de fluweelboom

De bij ons geplante fluweelboom - Rhus typhina wordt ca. 7,5 m hoog. Mannelijke en vrouwelijke bloemen zitten op afzonderlijke bomen. De vrouwelijke vormen een dichte, donsachtige, geelgroene, kaarsachtige bloemtuilen, 10 tot 20 cm lang, de mannelijke grotere ijlere pluimen. De bladeren zijn geveerd en getand. De vruchten staan in bundels. Ze zijn bordeauxrood en fluweelachtig. De bladeren zijn bedekt met zacht, fluweelachtig haar. In het najaar verkleuren zij tot helder oranje. Samen met de karmozijnrode vruchten leveren zij een bijzonder schouwspel in elke tuin.
De fluweelboom groeit op elke grondsoort.

Snoeien

Snoeien is eigenlijk niet nodig. De boom komt het meest tot zijn recht, wanneer je hem met rust laat. Je kunt wel dode takken eruit knippen. Wanneer de fluweelboom uit de kluiten gegroeid en verouderd is, kun je in het voorjaar verjongingssnoei toepassen. Hiervoor zaag je de boom tot 10 cm boven de grond af. Spoedig lopen er weer nieuwe loten uit de stam. Maar door de kracht van deze groei verschijnen er ook vele worteluitlopers (opslag).

wintersilhouet

Soorten

Rhus is een groot geslacht ( meer dan 200 soorten), waartoe bomen, struiken en klimplanten horen.

Rhus glabra ( gladde sumak) wordt 4,5 m hoog, heeft een parasolvormige kroon en roodachtig tot paars berijpte takken. Het blad is blauwgroen. De bloemen en vruchten zijn roodachtig. In het najaar verkleuren de bladeren rood.

Rhus chinensis ‘Winter Beauty‘ wordt 6 m hoog en heeft bladeren die grof getand zijn. Hij bloeit met vuilwitte bloemen gevolgd door rode bloemtuilen. De bladeren kleuren in de herfst vlammend rood.

Het blad van Rhus typhina ‘Dissecta’ is varenachtig. Hij behoudt zin tuilen tot diep in de winter.

rhus

Gebruik

De soort Rhus coriaria levert het zogenaamde Sumakkruid.
De Noordamerikaanse soorten Rhus glabra en Rhus aromatica werden door de Indianen voor de productie van voedingsmiddelen gebruikt.

De vruchten van sumak (Rhus coriaria) worden in Turkije en de Iran gemalen en over verschillende gerechten gestrooid, b.v. rijstgerechten. Karakteristiek voor Jordanië is het mengen van sumak met sesam, tijm en marjolein. Dit mengsel wordt gebruikt bij het grillen van vlees. Ongeveer op dezelfde manier kruidt men vlees in Syrië en Israël.

In Libanon, Syrië en Egypte gebruikt men sumak op een andere manier: de vruchten worden met een beetje water gekookt, waardoor een intens zure vloeistof ontstaat. Deze voegt men toe aan vlees - en groentegerechten. Dit gebruik was reeds in het oude Rome bekend en lijkt op het gebruik van tamarinde in de keukens van Zuid - en Zuidoost - Azië.

Anacardiaceae - pruikenboomfamilie