Alnus glutinosa, verliefd op zwarte els

Ik heb het wel voor pionierssoorten met, voor mij één van de favorieten, de zwarte els (Alnus glutinosa) op kop. Ik hou ervan ze te planten, te bewonderen en ze zelfs te kappen of om te zagen. Deze interessante soort doet het goed op natte gronden waar elzen heel veel water opnemen via hun oppervlakkige wortelgestel. Een elzenbroek is dan ook een officieel erkend bostype dat gekend staat om natte voedselrijke standplaatsen op een venige of lemige al dan niet zanderige bodem. De hoofdboomsoort in dit broek is uiteraard de zwarte els die een hoogte tot wel 20 meter kan bereiken.

De mooie rechte stam van de els groeit vaak door tot in de top van de boom en heeft een donkere kleur, eerst bijna zwart, later grijs. De zijtakken zijn licht en dragen bladeren die een beetje aan die van de hazelaar doen denken, ze vallen in het najaar groen van de boom en kennen geen herfstkleur.  Deze éénhuizige boom draagt zowel mannelijke als vrouwelijke katjes. De vrouwelijke katjes blijven het jaar rond aan de boom en vormen de bekende elzenproppen die het winterbeeld van deze boom sieren. De els is dan misschien wel op z’n mooist. Een transparant silhouet vol houtige proppen die vanaf januari door de roodbruine mannelijke katjes worden vergezeld. De volledige boom heeft dan een paarse gloed en wordt ‘s winters vaak bezocht door kleine zaadeters waaronder de sijsjes en andere vinkachtigen.

Elzen zijn geschikt als solitaire bomen en groeien vaak uit tot prachtexemplaren, echte voorbeelden van de ideale inheemse loofboom. Maar ook elzen afzetten of knotten heeft zijn voordelen. Het hout is zacht maar taai en laat zich gemakkelijk bewerken. Het wordt gebruikt voor klompen, bezemstelen, houten speelgoed en ook voor het maken van blanke natuurmeubelen en  van elektrische gitaren en basgitaren. Chemische stoffen in het hout maken elzenhout min of meer waterafstotend dus kent dit hout onder water een zeer lange levensduur, daarom is het hout ook geschikt als heipaal.

Ook als haardhout doet elzenhout het lang niet slecht. Het brand niet zo heel lang maar geeft in die korte tijd wel enorm veel warmte af. Bovendien is het sfeervol brandhout met een indrukwekkend vlammenschouwspel.  Het geurt heerlijk en is met zijn snelle verbranding uitermate geschikt voor accumulerende- en speksteenkachels.

Het voordeel aan het ‘afzetten van elzen’ is dat ze onderaan de afgezette stam opnieuw opschieten zodat je na 3 tot 5 jaar opnieuw hout kan gaan oogsten. Eénstammige bomen worden op die manier mooie meerstammen en vormen al snel een mooie houtkant, een prachtig groenscherm waar zowel mens als dier beter van wordt.  Een els die op jonge leeftijd wordt geknot groeit vaak uit tot een fantastische knotboom die je kan vergelijken met een knotwilg maar dan mooier, sierlijker en landschappelijk ook meteen waardevoller. Ook knotbomen zijn uitermate geschikt als houtleverancier en vormen het kleine landschapselement bij uitstek. Een leuke gegeven bij het afzetten of knotten van elzen is dat het witte hout bijna onmiddellijk na het zagen oranje rood kleurt. Een verschijnsel dat als sinds jaar en dag voor vele sagen en legendes over de Elzenkoning (Erlkönig) zorgt. De leek kan de geknotte els op die manier van een geknotte wilg onderscheiden.
Een laatste unieke eigenschap van deze geweldige soort is het opnemen en vastleggen van stikstof uit de lucht via een symbiose met bodembacteriën. Dit belangrijk proces wordt afgewerkt in de wortelzone van de boom in de zogenaamde stikstofknolletjes. Deze soort zorgt dus als één van de weinige loofboomsoorten voor een enorme bodemverrijking waar niet alleen de elzen zelf maar ook de andere planten en zelf het waterecosysteem beter van worden.

Rammenas Lange Zwarte - Raphanus sativus

^€2⁰⁹

Bekijk in onze webshop

Zwarte els - Alnus glutinosa

^€2²⁵

Bekijk in onze webshop

Twijfel je over de keuze voor een houtwal, een windkering of een groenscherm? Of ben je van plan een mooie rij knotbomen aan te planten? Zit je met een drassig stuk grond en weet je niet wat te planten…Alnus glutinosa is in vele gevallen een goede oplossing. Combineer de els met wilg, es en hazelaar voor een mooie bosrand. Deze inheemse houtleverancier is een pracht in al zijn vormen en heeft bovendien een grote positieve invloed op ons ecosysteem.