De opmars van de letterzetter - Ips typographus

Letterzetter Het valt meer en meer op dat het niet goed gaat met enkele sparrensoorten. Steeds vaker zie je naaldbomen met geelbruine verdroogde boomkronen opduiken in privétuinen en bosranden maar ook hele bospercelen kunnen in een paar maanden tijd afsterven. Logischerwijs zou je denken dat dit een gevolg is van de vaak droge zomers en zachte winters en dat is niet geheel naast de kwestie. Sparren en coniferen verzwakken onder andere door de droogte en worden nadien genadeloos aangetast door een minuscule boomkever, de letterzetter. Ondanks dat dit voorjaar relatief nat was, is de kever al actief aan het werk. Door de opwarming van de aarde vond hij reeds zijn weg tot bij ons, waardoor zijn aanwezigheid zelfs nu al te merken is.

Ips typographus is afkomstig uit de familie van de schorskevers (Scolytidae). Deze donkerbruine boekdrukkever is 40 tot 55 mm klein en komt van nature voor in geheel Europa. De letterzetter tast vooral fijnsparren (Picea) aan maar komt ook voor op douglas (Pseudotsuga) en de lork (Larix). In ons, steeds gunstiger wordende klimaat, worden er elk jaar twee à drie generaties geboren tussen april en oktober.

Gangen die de letterzetter boort in boomstammen De opmars van deze kleine kever is dus een rechtstreeks gevolg van de lange droge zomerperiodes die ons land de laatste jaren kent. Na enkele droge jaren verzwakken onze bomen en worden zij een gemakkelijk slachtoffer voor de letterzetter die doorgaans geen gezonde of jonge bomen aantast. De aanwezigheid van de letterzetter staat en valt dus met de klimatologische omstandigheden. De kever tast ook bomen aan die ouder zijn dan 70 jaar, bomen die schade hebben opgelopen door storm of reeds aangetast zijn door schimmelinfecties of andere schadelijke insecten.

Aangetaste bomen kan je herkennen aan:

Geelbruin verkleurde boomtoppen
Boormeel op de stam
Naaldverlies
Afgevallen bast
Aanwezigheid van spechten die zich voeden met de kevers.

Mannelijke kevers gaan op zoek naar een geschikt stukje schors en boren zich een weg naar binnen waar ze een paringskamer maken. Vrouwtjes worden gelokt door een chemische stof die door het mannetje wordt verspreid. Na de paring beginnen de vrouwtjes de schors van de door droogte verzwakte sparren te mineren, over een lengte van ca. 15 cm zetten zij tientallen eitjes af.

Naargelang de temperatuur verschijnen de eerste pootloze witte larven 1 à 2 weken later. Zij knagen op hun beurt nieuwe gangen, horizontaal op de moedergang. Na het verpoppen, zoeken ze een weg naar buiten om naar de volgende boom te vliegen. Letterzetters zijn geen al te goede vliegers en tasten dus enkel bomen in de nabije omgeving aan.

aangetaste fijnsparren

De gemineerde schors laat uiteindelijk los en door de herkenbare gangenstructuur weet de boseigenaar onmiddellijk hoe laat het is. De structuur lijkt enigszins op de regels van een boek, what's in a name. Aangetaste fijnsparren gaan onherroepelijk dood, de boom kleurt oranje bruin vanaf de top om uiteindelijk volledig af te sterven.

Letterzetters zijn niet in staat om over grote afstanden te migreren en verdwijnen doorgaans samen met het gesneuvelde sparrenbestand. Betekent dit nu het einde van onze naaldbomen? De letterzetter spaart gelukkig nog de meeste jonge en gezonde bomen en zal dus voor een flinke verjonging van het bos zorgen. Het wegvallen van grote groepen sparren zorgt voor licht en lucht op de bosbodem waardoor tal van andere soorten een kans krijgen. Maar de snelheid waarmee het diertje oprukt met een massale boomsterfte tot gevolg, is wel verontrustend. Hopelijk heeft de spar niet zijn beste tijd gehad...

Last van andere tuinplagen? Ontdek hier dan ons volledig assortiment bestrijding tegen ongewenste gasten.